กิจกรรมฝึกปฏิบัติงานชุมชนจากรายวิชา GE153158 วิถีชุมชนและการเรียนรู้ชุมชน
การเรียนรู้ที่เชื่อมโยงกับชุมชน
สถาบันการสอนวิชาศึกษาทั่วไป มหาวิทยาลัยขอนแก่น จัดกิจกรรมฝึกปฏิบัติงานชุมชนครั้งแรกในรายวิชา GE153158 วิถีชุมชนและการเรียนรู้ชุมชน ระหว่างวันที่ 16–17 สิงหาคม 2568 ณ ตำบลบ้านเป็ด จังหวัดขอนแก่น โดยมีเป้าหมายเพื่อเสริมสร้างทักษะการเรียนรู้จากพื้นที่จริง การสื่อสาร และการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพื้นที่อย่างมีส่วนร่วม พร้อมทั้งวางกรอบประเด็นการเรียนรู้ร่วมกับชุมชนสำหรับการลงพื้นที่ในอนาคต
กิจกรรมนี้เป็นส่วนหนึ่งของแนวทางการจัดการศึกษาที่เน้น Community-Based Learning ซึ่งมุ่งหวังให้นักศึกษาได้เรียนรู้ผ่านประสบการณ์จริงในชุมชน และพัฒนาทักษะที่จำเป็นสำหรับการทำงานร่วมกับผู้อื่นในบริบทที่หลากหลาย
การออกแบบกิจกรรมเพื่อการเรียนรู้จากชุมชน
ความสำคัญของวิถีชุมชนและการเรียนรู้ชุมชน
รายวิชา GE153158 ได้รับการออกแบบเพื่อพัฒนาทักษะที่จำเป็นสำหรับการทำงานในยุคที่เน้นความยั่งยืนและการมีส่วนร่วมของชุมชน โดยมุ่งเน้น:
-
Community Engagement: การทำงานร่วมกับชุมชนเพื่อเข้าใจวิถีชีวิตและความต้องการ
-
Spatial Data Analysis: การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพื้นที่เพื่อแก้ปัญหาในชุมชน
-
Effective Communication: การสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย
-
Collaborative Problem Solving: การแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์ผ่านการทำงานเป็นทีม
การเรียนรู้ผ่านการลงมือปฏิบัติ
กิจกรรมนี้เน้นแนวทางการเรียนรู้แบบ Experiential Learning โดยนักศึกษาได้ลงพื้นที่จริงในชุมชนบ้านเป็ด เพื่อสำรวจ เก็บข้อมูล และแลกเปลี่ยนความรู้กับชาวบ้าน ผ่านกระบวนการที่ออกแบบมาเพื่อส่งเสริมการมีส่วนร่วมและการเรียนรู้อย่างลึกซึ้ง
กิจกรรมและกระบวนการเรียนรู้
การสำรวจและเก็บข้อมูลชุมชน
นักศึกษาได้ลงพื้นที่เพื่อสำรวจวิถีชีวิตและบริบทของชุมชนบ้านเป็ด โดยใช้เครื่องมือต่างๆ เช่น การสัมภาษณ์ การสังเกตการณ์ และการเก็บข้อมูลเชิงพื้นที่ เพื่อทำความเข้าใจความต้องการและประเด็นสำคัญของชุมชน
ทักษะที่พัฒนา:
-
การเก็บและวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ
-
การใช้เครื่องมือดิจิทัลพื้นฐาน เช่น แอปพลิเคชันบันทึกข้อมูลและแผนที่ดิจิทัล
-
การสังเคราะห์ข้อมูลเพื่อระบุประเด็นสำคัญ
การสื่อสารและการมีส่วนร่วมกับชุมชน
นักศึกษาได้ฝึกทักษะการสื่อสารผ่านการพูดคุยและทำงานร่วมกับชาวบ้านในชุมชนบ้านเป็ด เพื่อสร้างความไว้วางใจและความเข้าใจร่วมกัน การสื่อสารที่มีประสิทธิภาพช่วยให้นักศึกษาสามารถระบุความต้องการของชุมชนและวางแผนการทำงานร่วมกันในอนาคต
ทักษะที่พัฒนา:
-
การฟังอย่างตั้งใจ (Active Listening)
-
การสื่อสารข้ามวัฒนธรรม
-
การสร้างความสัมพันธ์กับชุมชน
การวางกรอบประเด็นสำหรับการลงพื้นที่ครั้งถัดไป
จากการสำรวจและการแลกเปลี่ยนกับชุมชน นักศึกษาและทีมผู้สอนได้ร่วมกันกำหนดประเด็นการเรียนรู้ที่สำคัญสำหรับการลงพื้นที่ในอนาคต เช่น การจัดการทรัพยากรชุมชน การส่งเสริมเศรษฐกิจท้องถิ่น และการอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณี
ผลลัพธ์:
-
การพัฒนาแผนงานที่สอดคล้องกับความต้องการของชุมชน
-
การสร้างกรอบการทำงานร่วมกันระหว่างนักศึกษาและชุมชน
-
การวางรากฐานสำหรับโครงการระยะยาวที่ยั่งยืน
การเรียนรู้จากชุมชน: การเชื่อมโยงประสบการณ์จริง
การต้อนรับอย่างอบอุ่นจากชุมชนบ้านเป็ด
ชุมชนบ้านเป็ดให้การต้อนรับนักศึกษาด้วยความอบอุ่นและเปิดใจ ทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนความรู้และประสบการณ์ที่สมบูรณ์ การมีส่วนร่วมของชุมชนเป็นหัวใจสำคัญที่ช่วยให้นักศึกษาได้เรียนรู้จากมุมมองและภูมิปัญญาท้องถิ่น
การเรียนรู้แบบ Peer-to-Peer
นอกจากการเรียนรู้จากชุมชนแล้ว นักศึกษายังได้พัฒนาทักษะผ่านการทำงานเป็นทีมและการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ระหว่างกัน ส่งเสริมทักษะ Collaboration และ Teamwork ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญในโลกการทำงาน
การพัฒนาสมรรถนะในศตวรรษที่ 21
ทักษะหลักที่พัฒนาผ่านกิจกรรม
Community Literacy
-
ความสามารถในการเข้าใจบริบทและวิถีชีวิตของชุมชน
-
การทำงานร่วมกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในชุมชน
-
การปรับตัวต่อความหลากหลายทางสังคมและวัฒนธรรม
Data Literacy
-
การเก็บและวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพื้นที่
-
การใช้ข้อมูลเพื่อแก้ปัญหาและตัดสินใจ
-
การนำเสนอข้อมูลในรูปแบบที่เข้าใจง่าย
Collaborative Problem Solving
-
การทำงานเป็นทีมเพื่อหาทางออกให้กับปัญหาของชุมชน
-
การคิดวิเคราะห์และประยุกต์ใช้ความรู้ในสถานการณ์จริง
-
การพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ในการแก้ปัญหา
การเตรียมความพร้อมสู่โลกการทำงาน
กิจกรรมนี้ช่วยให้นักศึกษามีความพร้อมสำหรับการทำงานในยุคที่เน้นความยั่งยืนและการมีส่วนร่วมของชุมชน โดยเฉพาะในสาขาที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาชุมชน การจัดการทรัพยากร และการส่งเสริมเศรษฐกิจท้องถิ่น
การเชื่อมโยงกับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs)
SDG 4: การศึกษาที่มีคุณภาพ
-
การจัดการศึกษาที่เน้นการเรียนรู้จากประสบการณ์จริง
-
การพัฒนาทักษะที่จำเป็นสำหรับการทำงานในอนาคต
SDG 11: เมืองและชุมชนที่ยั่งยืน
-
การส่งเสริมการพัฒนาชุมชนที่ยั่งยืนผ่านการมีส่วนร่วม
-
การอนุรักษ์และส่งเสริมมรดกทางวัฒนธรรมของชุมชน
SDG 17: หุ้นส่วนเพื่อเป้าหมาย
-
การสร้างความร่วมมือระหว่างสถาบันการศึกษาและชุมชนท้องถิ่น
-
การพัฒนาเครือข่ายเพื่อการเรียนรู้และการพัฒนาที่ยั่งยืน
ผลลัพธ์การเรียนรู้และการประเมินผล
การวัดผลแบบ Authentic Assessment
การประเมินผลในกิจกรรมนี้เน้นการประเมินจากผลงานจริง เช่น รายงานการสำรวจชุมชน แผนงานสำหรับการลงพื้นที่ครั้งถัดไป และการนำเสนอผลการเรียนรู้ ซึ่งสะท้อนถึงความสามารถของนักศึกษาในการประยุกต์ใช้ทักษะในสถานการณ์จริง
Portfolio Development
นักศึกษาได้พัฒนา Community Engagement Portfolio ที่แสดงถึงประสบการณ์และทักษะที่ได้รับจากการลงพื้นที่ ซึ่งสามารถนำไปใช้ในการสมัครงานหรือพัฒนาโครงการในอนาคต
การขยายผลและความยั่งยืน
การนำไปประยุกต์ใช้ในรายวิชาอื่น
ทักษะที่ได้รับจากกิจกรรมนี้ เช่น การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพื้นที่และการสื่อสารกับชุมชน สามารถนำไปใช้ในรายวิชาอื่นๆ เช่น การวิจัยสังคมศาสตร์ การพัฒนาโครงการชุมชน หรือการจัดการทรัพยากร
การสร้างชุมชนแห่งการเรียนรู้
กิจกรรมนี้เป็นจุดเริ่มต้นของการสร้าง Learning Community ที่นักศึกษาจะสามารถแลกเปลี่ยนประสบการณ์และพัฒนาทักษะร่วมกันอย่างต่อเนื่อง รวมถึงการสร้างเครือข่ายกับชุมชนบ้านเป็ดสำหรับโครงการในอนาคต
การพัฒนานวัตกรรมชุมชน
ด้วยทักษะที่ได้รับ นักศึกษาสามารถพัฒนาแนวทางใหม่ๆ ในการแก้ปัญหาของชุมชน เช่น การสร้างเครื่องมือดิจิทัลสำหรับการจัดการทรัพยากร หรือการส่งเสริมการท่องเที่ยวชุมชนอย่างยั่งยืน
การสร้างแรงบันดาลใจและการมีส่วนร่วม
การสร้างแรงจูงใจในการเรียนรู้
การลงพื้นที่และการทำงานร่วมกับชุมชนช่วยสร้างแรงบันดาลใจให้นักศึกษาเห็นคุณค่าของการเรียนรู้จากประสบการณ์จริง และพัฒนาความมั่นใจในการทำงานร่วมกับผู้อื่น
การสร้างความภาคภูมิใจ
การที่นักศึกษาสามารถสร้างผลงานที่เป็นประโยชน์ต่อชุมชน เช่น การระบุประเด็นสำคัญหรือการวางแผนโครงการ ช่วยสร้างความภาคภูมิใจและความมุ่งมั่นในการเรียนรู้ต่อไป
ทิศทางอนาคตของการศึกษา
การพัฒนากิจกรรมอย่างต่อเนื่อง
สถาบันฯ มีแผนที่จะขยายกิจกรรมฝึกปฏิบัติงานชุมชนไปยังพื้นที่อื่นๆ และเพิ่มความหลากหลายของประเด็นที่ศึกษา เพื่อตอบสนองต่อความต้องการของชุมชนและโลกการทำงาน
การสร้างหลักสูตร Micro-Learning
มีแผนพัฒนาหลักสูตรย่อยที่เน้นทักษะเฉพาะด้าน เช่น การใช้เครื่องมือดิจิทัลในการเก็บข้อมูลชุมชน หรือการพัฒนาทักษะการสื่อสารกับชุมชน เพื่อเพิ่มความยืดหยุ่นในการเรียนรู้
การสร้างความร่วมมือกับชุมชนและภาคส่วนอื่น
สถาบันฯ มุ่งสร้างความร่วมมือกับชุมชนท้องถิ่นและองค์กรต่างๆ เพื่อพัฒนาโอกาสในการเรียนรู้และการทำงานที่เชื่อมโยงกับความต้องการจริงของสังคม
สถาบันการสอนวิชาศึกษาทั่วไป มหาวิทยาลัยขอนแก่น ขอขอบคุณชุมชนบ้านเป็ดที่ให้การต้อนรับอย่างอบอุ่น และมุ่งมั่นในการจัดการศึกษาที่เชื่อมโยงกับชุมชน เพื่อสร้างบัณฑิตที่มีทักษะและความพร้อมในการขับเคลื่อนการพัฒนาที่ยั่งยืนของสังคมไทย